تعاريف واژه ها و اقلام آماري بخش برق و انرژي
نيروگاه بخاري : نيروگاهي است كه در آن از انرژي حرارتي سوخت هاي مايع، جامد وگاز جهت توليد بخار و مصرف آن در توربين هاي بخار براي توليد برق استفاده مي شود.
نيروگاه گازي : نيروگاهي است كه در آن از انرژي حرارتي سوخت‌هاي فسيلي گاز و مايع جهت توليد گاز داغ (دود) و مصرف آن در توربين گاز براي توليد برق استفاده ميشود.
نيروگاه چرخه ترکيبي : نيروگاهي است كه در آن علاوه بر انرژي الكتريكي توليد شده در توربين هاي گازي از حرارت موجود در گازهاي خروجي از توربين هاي گازي جهت توليد بخاردر يك ديگ بخار بازياب استفاده شده و بخار توليدي در يك دستگاه توربو ژنراتور بخاری توليد انرژي برق مي كند .
نيروگاه ديزلي : نيروگاهي است كه در آن از سوخت نفت گازجهت راه اندازي موتور ديزلی استفاده کرده و انرژی مکانيکی حاصله توسط ژنراتور كوپله شده با آن ، به انرژي الكتريكي تبديل مي شود.
نيروگاه برقآبي : نيروگاهي است كه در آن از انرژي پتانسيل آب انباشته شده در پشت سدها يا انرژی جرياني آب رودخانه ها جهت مصرف در توربين آبي براي توليد برق استفاده مي گردد .
نيروگاه برق بادی : مزرعه توربين هاي بادي كه برق توليدي از انرژي باد را به شبكه سراسري تغذيه مي كند را اصطلاحاً نيروگاه بادي مي گويند.
قدرت نامي : قدرت نامي يك دستگاه توربين يا دستگاه توليدي نيروي محركه از طرف سازنده بر روي پلاك مشخصات آن براي شرايط معيني بر حسب اسب بخار يا مگاوات نوشته شده است . در ماشين هاي كوچك قدرت نامي بر حسب كيلووات مشخص مي گردد.
قدرت عملي : بيشترين توان قابل توليد مولد در محل نصب با در نظر گرفتن شرايط محيطي(ارتفاع از سطح دريا، دماي محيط و رطوبت نسبی) است.
قدرت عملي بيشترين : قدرت عملي در فصل زمستان (يا قدرت عملي در سرد ترين روز سال ).
قدرت عملي کمترين : قدرت عملي در فصل تابستان (يا قدرت عملي در گرمترين روز سال ).
ميانگين قدرت عملي : ميانگين قدرت عملي فصلي مولدهاي برق
قدرت قابل توليد نرمال : تواني است كه يك واحد در شرايط عادي و بدون هيچگونه اشكال فني و بدون اثرات سوء بر روي واحد مي تواند توليد كند .
حداكثر قدرت توليدي همزمان با پيك بار شبكه : حداكثر قدرت توليدي همزمان واحدها در پيك بار شبكه طي يكدوره مشخص كه ممكن است از جمع قابليت توليد واحدها كمتر و يا مساوي با آن باشد .
تذكر 1 – در صورتيكه دوره انتخابي يكسال باشد ، حداكثر قدرت توليد شده بعنوان پيك بار توليد شده سال آن شبكه محسوب مي گردد .
تذكر 2 – از پيك بار توليد شده ساليانه مي توان جهت محاسبه ضريب بار شبكه استفاده نمود .
توليد ناويژه نيروگاه : جمع انرژي توليدي مولدهاي برق يك نيروگاه كه در طي يك دوره زماني معين (مثلاً يكسال) روي پايانه خروجي مولدها بر حسب کيلووات ساعت يا مگاوات ساعت اندازه گيري مي شود .
مصرف داخلي واحد : مقدارانرژي الکتريکي كه توسط تجهيزات كمكي و جنبي يك واحد كه جهت راهبري آن چه در حالت كار و چه درحالت توقف لازم است برحسب كيلووات ساعت و در طول يكدوره مشخص را مصرف داخلي واحدگويند.
مصرف داخلي نيروگاه(فني) : جمع مصارف داخلي كه مستقيماً در توليد نقش دارند (در طول يكدوره مشخص بر حسب كيلووات ساعت) مصرف داخلي فني نيروگاه مي باشد .
مصرف داخلي نيروگاه (غيرفني) :انرژی مورد استفاده داخل نيروگاه شامل انرژی مصرفی برای روشنايی معابر و تجهيزات جانبی واحد ها بدون توجه به اين نکته که اين انرژی در خود واحد توليد شده یا از منبع ديگری تامين گردد .
توليد ويژه واحد : تفاضل انرژي ناويژه واحد و مصرف داخلي واحد در يک دوره بر حسب كيلووات ساعت يا مگاوات ساعت است .
توليد ويژه نيروگاه : توليد انرژي ويژه، عبارت است از توليد انرژي برق ناويژه منهاي مصرف داخلي نيروگاهها در يك دوره معين و برحسب كيلووات ساعت يا مگاوات ساعت محاسبه مي شود.
حداكثر بار همزمان :در يك سيستم برق كاملاً بهم پيوسته ، حداكثر بار همزمان روزانه، هفتگي، ماهيانه، ساليانه عبارتست از مجموع بار مناطق در لحظه حداكثر بار سيستم به مگاوات در موارديكه سيستم بهم پيوسته كل كشوررا پوشش ندهد حداكثر بار همزمان از مجموع بار حداكثر شبكه بهم پيوسته و بار مناطق مجزا به مگاوات ، بطور همزمان بدست مي آيد . با توجه به اختلاف ساعت پيك در مناطق مختلف وابسته به يك سيستم سراسري بهم پيوسته ،حداكثر بار همزمان كمتر از جمع بار حداكثر مناطق مي باشد .
حداكثر بار غير همزمان : عبارت از مجموع بيشترين بارهاي مصرف شده در مناطق مختلف كشور در يك دوره زماني معين است. بيشترين بارهاي مناطق، لزوماً همزمان نيستند.
ضريب بار توليدي (شبكه) : نسبت کل انرژی توليدی طی يک دوره مشخص (عموما يک دوره يک ساله ) به حاصلضرب پيک بار سيستم و طول زمان دوره مربوطه به ساعت (عموما 8760 ساعت)
درصد ضريب بار سيستم = ( كل انرژي توليدي شبكه درطول سال / پيك بارتوليدي *8760 ساعت)*100
ضريب بار واحد : نسبت کل انرژی توليد شده در يک واحد در طی يک دوره مشخص (عموما يک دوره يک ساله) به حاصلضرب قدرت عملی واحد و ساعات کارکرد در دوره مورد نظر
درصد ضريب بار توليدی واحد = (كل انرژي توليدي شبكه درطول سال /قدرت عملی *ساعات کار)*100
ضريب بار نيروگاه ميانگين وزني ضريب بار واحدهاي آن نيروگاه است.
ضريب بهره برداري نيروگاه ، منطقه،کشور : نسبت كل انرژي توليد شده در يك نيروگاه، منطقه يا کشور طي يك دوره مشخص (عموماً يك دوره يكساله) به حاصلضرب قدرت عملي نيروگاه،منطقه یا کشور و طول زمان دوره مربوط به ساعت .
درصد ضريب بهره برداري = (انرژي توليدي ناويژه/ قدرت عملي * 8760)*100
ضريب آمادگي
ضريب آمادگي= (قدرت قابل تولبد/قدرت عملي)*100
ضريب نا آمادگي
ضريب آمادگي= (مجموع قدرت غير آماده بهره برداري/قدرت عملي)*100
ضريب خروج اضطراري
ضريب خروج اضطراري =(خروجي ها و محدوديت هاي اضطراري/قدرت عملي)*100
نرخ خروج اضطراري
نرخ خروج اضطراري=(خروجي ها و محدوديت هاي اضطراري /خروجي ها و محدوديت هاي اضطراري + ذخيره گردان + توليد شده ) * 100
نرخ گرمايش ويژه : ميزان حرارت مصرفي براي توليد هر كيلووات ساعت را گرمايشي ويژه گويند كه به كيلوكالري بر كيلووات ساعت نشان داده مي شود .
نرخ گرمايشي= (انرژي حرارتي مصرفي/انرژي الکتريکي توليدي ناويژه)
ارزش حرارتی : مقدار انژی حرارتی که از سوختن يک واحد سوخت حاصل ميشود و بر حست کيلو کالری يا Btu سنجيده می گردد .
راندمان حرارتی : با توجه به اين كه انرژي حرارتي يك كيلووات ساعت برق به طور ثابت 860 كيلو كالري است، بازده واحدها يا نيروگاه‌هاي حرارتي از طريق فرمول زير به دست مي‌آيد:
راندمان حرارتي به درصد= (860 /انرژي حرارتي مصرفي به ازاي يك كيلووات ساعت برق توليد شده)*100
قدرت توليد شده در پيك : تواني است كه واحد در زمان پيك توليد كرده است .
قدرت يا انرژي وارد شده (واردات) : عبارتست از مجموع قدرت يا انرژي وارد شده از طريق خطوط فرامنطقه اي (اين رقم با علامت منفي در گزارش هاي ديسپاچينگ ملي نمايش داده مي شود) .
ذخيره : تفاضل توان قابل توليد و توان توليد شده درپيك است
ذخيره گردان : تفاضل توان قابل توليد و توان توليد شده واحدهاي در مدار در زمان پيك است
ذخيره غيرگردان : توان قابل توليد واحد يا واحدهاي خارج از مدار كه آماده بهره برداري مي باشند .
ذخيره توليد : نسبت مجموع ذخيره هاي گردان و غيرگردان به كل قدرت قابل تأمين در زمان پيك مي باشد و نشان دهنده ميزان ظرفيت توليد آماده اي است كه جهت استفاده در مواقع اضطراري و تغييرات ناگهاني بار بكار مي آيد .
قدرت يا انرژي خارج شده (صادرات) :عبارتست از مجموع قدرت يا انرژي خارج شده از طريق خطوط فرامنطقه اي (اين رقم با علامت مثبت در گزارش هاي ديسپاچينگ ملي نمايش داده مي شود).
معادل افت فركانس :بخشي از انرژي يا توان مورد نياز مصرف كه در اثر كاهش يا افزايش فركانس از حد نامي ، از بار نامي سيستم كاسته و يا افزوده مي شود .
نياز مصرف : مجموع بار مورد نياز شبكه ، از جمع بار توليد شده توسط مجموع توليد ناويژه نيروگاه ها ،دريافتي از كشورهاي همجوار، معادل افت فركانس ، معادل خاموشي اعمال شده را نياز مصرف مي گويند . نياز مصرف به صورت توان در پيك و انرژي در يك دوره زماني تعيين مي گردد.
ضريب بار كل :
ضريب بار كل از فرمول زير محاسبه مي گردد.
ضريب بار كل =(100* نياز مصرف انرژي كل/24 × قدرت مصرف شده)
نياز مصرف اصلاح شده :مجموع نياز مصرف شبكه و معادل اعمال مديريت صنايع را نياز مصرف اصلاح شده مي گويند.
انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت هاي داخلي :انرژی توليد نشده واحد به دليل معايب و محدوديت های ايجاد شده روي واحد و يا تجهيزات كمكي.
انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت داخلي بر اساس قدرت عملي فصلي= زمان محدوديت * مقدار محدوديت در قدرت عملی فصلی نحوه محاسبه : زمان محدوديت × مقدار محدوديت در قدرت عملي فصلي برابر است با انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت داخلي بر اساس قدرت عملي فصلي.
انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت هاي خارجي : انرژي توليد نشده واحد به دليل معايب و محدوديت هاي اعمال شده به نيروگاه توسط عوامل خارجي(شبكه ، سوخت ، منابع آب پشت سدها و غيره) كه بهره برداري نيروگاه در آن نقشي ندارد
نحوه محاسبه: انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت خارجي بر اساس قدرت عملي فصلي برابر است با
زمان محدوديت * مقدار محدوديت در قدرت عملي فصلي برابر است با انرژي توليد نشده ناشي از محدوديت هاي خارجي بر اساس قدرت عملي فصلي
نيروگاه هاي اختصاصی : اين نيروگاه ها متعلق به صنايع بزرگ نظير(فولاد مباركه ، ذوب آهن ، مس سرچشمه و …) هستند و برق توليد مي كنند و امكان داد و ستد انرژي با شبكه هاي وزارت نيرو در آنها وجود دارد.
سهم برق از مصرف انرژی نهايي :مصرف انرژي برق تقسيم بر مصرف نهايی انرژی
مقدار آلاينده های محلی در توليد برق :ميزان انتشار ذرات معلق BOD,COD,SO2,NOX تقسيم بر کيلووات ساعت توليد ناخالص (هريک جداگانه)و واحدآن ppm,ppb است .
ضريب ذخيره : ضريب ذخيره کشور از رابطه زير محاسبه می شود:
ضريب ذخيره=( (100* (حداکثر نياز مصرف – ظرفيت عملي كل نيروگاهها) /حداكثر نياز مصرف))
کمبود ضريب ذخيره :
كمبود ضريب ذخيره از رابطه زير محاسبه مي شود :
كمبود ضريب ذخيره=( (100* (حداکثر نياز مصرف – ظرفيت عملي كل نيروگاهها) /حداكثر نياز مصرف))
متوسط کارکرد نيروگاه :متوسط ساعت کارکرد واحد های يک نيروگاه
مصرف مخصوص آب نيروگاه برق آبی :عبارت است از متوسط ميزان آب عبوری از دريجه های سد برای توليد يک واحد انرژی الکتريکی
ارزش حرارتی
ارزش حرارتی، عبارت است از مقدار انرژی حرارتی (کیلوکالری یا B.T.U ) که از سوختن یک واحد جرم ایجاد می‌شود.
انرژی نهایی
انرژی نهایی، عبارت است از حامل‌های انرژی که در دسترس مصرف‌کننده نهایی قرار می‌گیرد و در آخرین سیستم تبدیل انرژی به کار می‌رود.
انشعاب برق
انشعاب برق، عبارت از خطوط سرویس و و سایل اندازه‌گیری مربوط به تامین برق متقاضی است.
انشعاب برق فشار قوی
انشعاب برق فشارقوی، عبارت از انشعاب برق با ولتاژ اسمی بیشتر از 380 ولت است.
انشعاب برق فشار ضعیف
انشعاب برق فشار ضعیف، عبارت از انشعاب برق یک یا سه فاز با ولتاژ اسمی 220 تا 380 ولت است که بدون واسطه ترانسفورماتور به مشترک تحویل می‌شود.
ایستگاه انتقال نیرو
ایستگاه انتقال نیرو، ایستگاهی است شامل تعدادی ترانسفورماتور که برای انتقال برق بین سیستم‌هایی سطوح مختلف ولتاژ، هماهنگی لازم را ایجاد می‌کند.
ایستگاه توزیع نیرو
ایستگاه توزیع نیرو، ایستگاهی برای تبدیل ولتاژ بالا و پایین در سیستم‌ها و شبکه‌هاست.
بازده
بازده، عبارت است از نسبت انرژی حاصل از یک کیلووات ساعت برق (به کیلو گالری) به ارزش حرارتی سوخت مصرفی به ازای یک کیلووات ساعت برق تولید شده.
تلفات شبکه/ سیستم
تلفات شبکه/ سیستم، عبارت است از تلفات انرژی که در خطوط انتقال و توزیع در یک شبکه یا سیستم معین پدیدار می‌شود.
تلفات ترانسفورماتورها جزو تلفات انتقال و توزیع منظور می‌شود.
تولید انرژی ناویژه
تولید انرژی ناویژه، عبارت است از تولید انرژی الکتریکی که در سرهای برونداد ژنراتورهای اصلی اندازه‌گیری می‌شود.
تولید انرژی ناخالص رجوع شود به تولید انرژی ناویژه.
تولید انرژی ویژه
تولید انرژی ویژه، عبارت است از تولید انرژی برق ناویژه منهای مصرف داخلی نیروگاه‌ها در یک دوره معین.
تولید انرژی خالص
رجوع شود به تولید انرژی ویژه.
حداکثر بار
حداکثر بار، بیشترین توان مصرف شده در یک ناحیه، منطقه، استان و کشور در یک دوره زمانی معین است.
خط انتقال نیرو
خط انتقال نیرو، خطی است که انرژی برق تولید شده را با ولتاژهای 230 و 400 کیلوولت از خود عبور می‌دهد.
خط فوق انتقال نیرو
خط فوق انتقال نیرو، خطی است که انرژی برق تولید شده را با ولتاژهای 63 و 132 کیلوولت از خود عبور می‌دهد.
خط توزیع نیرو
خط توزیع نیرو، خطی است که انرژی برق تولید شده را با ولتاژهای فشار متوسط 11، 20 و 33 کیلوولت و ولت‌های فشار ضعیف 220 و 310 ولت از خود عبور می‌دهد.
خارج از شبکه سراسری
خارج از شبکه سراسری، عبارت است از مجموعه‌ای از مراکز تولید و مصرف، هرچند به هم متصل باشند اما به یک شبکه سراسری متصل نبوده و امکان تبادل انرژی با شبکه سراسری را ندارند.
شدت انرژی
شدت انرژی، میزان انرژی مصرف شده به ازای هر واحد تولید است.
شبکه سراسری
شبکه سراسری، عبارت است از کلیه نقاط تولید نیرو و نقاط مصرف برق کشور که به وسیله خطوط انتقال نیرو به یکدیگر وصل شده و در آن تبادل انرژی صورت می‌گیرد.
ظرفیت ذخیره
ظرفیت ذخیره، مجموع ذخیره سرد، ذخیره داغ و ذخیره گردان آماده به‌کاری را گویند که در صورت کمبود می‌تواند وارد مدار شود.
ظرفیت نامی
ظرفیت نامی، توان پیوسته‌ای است که پیمان و سفارش و طراحی مولد برق براساس آن صورت می‌گیرد و در لوحه ویژگی‌های فنی سازنده ذکر می‌شود.
ظرفیت علمی مولد
ظرفیت عملی مولد، عبارت از بیشترین توان قابل دست‌یابی از یک مولد برق یا یک نیروگاه باتوجه به شرایط محل نصب
متقاضی انرژی
متقاضی انرژی، شخص حقیقی یا حقوقی است که درخواست استفاده از حامل‌های انرژی را به تولید یا تامین‌کنندگان آن ارائه می‌نماید.
مصرف برق داخلی نیروگاه
مصرف برق داخلی نیروگاه، عبارت از انرژی برق مصرف شده توسط تجهیزات و ماشین‌آلات نیروگاه، تلفات ترانسفورماتورها و نیز روشنایی قسمت‌های اداری و محوطه نیروگاه است.
مصرف خانگی برق
مصرف خانگی برق، مصرفی است که در آن از انرژی برق برای به‌کار انداختن وسایل و تجهیزات متعارف برقی و همچنین روشنایی در واحد مسکونی استفاده می‌شود.
مصرف صنعتی برق
مصرف صنعتی برق، مصرفی است که در آن از انرژی برق برای انجام کار در کارگاه‌های دارای فعالیت‌های معدنی و صنعتی استفاده می‌شود.
فعالیت‌های معدنی و صنعتی به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در "طبقه‌بندی بین‌المللی استاندارد فعالیت‌های اقتصادی- تجدیدنظر سوم" معدنی و صنعتی تعریف شده است.
مصرف کشاورزی برق
مصرف کشاورزی برق، مصرفی است که در آن از نیروی برق برای پمپاژ آب‌های سطحی یا تحت‌الارضی یا پمپاژ مجدد آب برای تولید محصولات کشاورزی یا انجام کار رد فعالیت کشاورزی استفاده می‌شود.
فعالیت کشاورزی به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در "طبقه‌بندی بین‌المللی استاندارد فعالیت‌های اقتصادی- تجدیدنظر سوم" کشاورزی تعریف شده است.
مولد اختصاصی برق
مولد اختصاصی برق، به مولدی گفته می‌شود که هدف اصلی از تدارک آن تولید برق برای مصارف اختصاصی است و برای فروش برق نیست.
مولدهای برق
مولدهای برق، عبارتند از هر نوع وسیله تبدیل انرژی غیر الکتریکی به انرژی الکتریکی.
نیروگاه
نیروگاه، عبارت از محل استقرار مولدهای نیروی برق و تجهیزات وابسته است.
نیروگاه حرارتی
نیروگاه حرارتی، نیروگاهی است که در آن انرژی شیمیایی موجود در سوخت‌های جامد، مایع و گاز به انرژی برق برگردانده می‌شود. نیروگاه‌های هسته‌ای، بخاری، گازی، سیکل ترکیبی و دیزلی شامل این تعریف می‌شوند.
نیروگاه بخاری (حرارتی)
نیروگاه بخاری، نیروگاهی است که در آن انرژی شیمیایی موجود در سوخت‌های فسیلی برای تولید بخار به‌کار رفته و بخار حاصله، توربین‌های مولد برق را به حرکت در میآورد.
نیروگاه برق آبی
نیروگاه برق آبی، نیروگاهی است که در آن انرژی پتانسیل (طبیعی یا مصنوعی) آب برای به حرکت درآوردن توربین‌های مولد برق به‌کار می‌رود.
نیروگاه گازی
نیروگاه گازی، نیروگاهی است که در آن از گاز داغ ناشی از احتراق سوخت، مستقیماً برای به حرکت درآوردن توربین‌های مولد برق استفاده می‌شود.
نیروگاه دیزلی
نیروگاه دیزلی، نیروگاهی است که در آن از موتورهای دورن سوز دیزلی برای تولید انرژی مکانیکی جهت تولید نیروی برق استفاده می‌شود.
نیروگاه چند سوخته
نیروگاه چند سوخته، نیروگاهی است که مجهز به کولرها و مشعل‌هایی است که توانایی به‌کارگیری بیش از یک نوع سوخت را دارد.
نیروگاه سیکل ترکیبی
نیروگاه سیکل ترکیبی، نیروگاهی است که دارای دو یا چند توربین از نوع گازی و بخاری است و گازهای داغ خروجی از توربین‌های گاز به یک دستگاه تبادل حرارتی که با گرمای پسماند کار می‌کند خورانده می‌شود . سپس بخار فرآورده شده در این دستگاه، توربین بخار را به حرکت در میآورد.
نیروگاه هسته‌ای
نیروگاه هسته‌ای، نیروگاهی است که در آن انرژی حرارتی ناشی از سوخت‌های هسته‌ای به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود.
وات
وات، واحد سنجش توان تولیدی (وات تولیدی) یا توان مصرفی (وات مصرفی) است و آن توان دستگاهی است که در یک ثانیه یک ژول انرژی تولید یا مصرف نماید و برابر با یک نیوتن- متر بر ثانیه است.
وات ساعت
وات ساعت، واحد سنجش انرژی تولیدی و یا مصرفی است و آن انرژی تولید شده یا مصرف شده یک دستگاه به توان یک وات در ظرف مدت یک ساعت است.
ولتاژ اولیه
ولتاژ اولیه، ولتاژ داده شده به مدار اولیه ترانسفورماتور است.
ولتاژ ثانویه
ولتاژ ثانویه، ولتاژ گرفته شده از مدار ثانویه (خروجی) ترانسفورماتور است
|